Włącz opcję aktywną. Dni Spirometrii 12-17 września 2016 r.

Włącz opcję aktywną to hasło tegorocznych Dni Spirometrii, które odbędą w dniach 12-17 września. W ramach kampanii edukacyjnej Healthy Lungs for Life wykonywane będą bezpłatne badania spirometryczne w ponad 245 poradniach na terenie całej Polski; specjaliści udzielą też porad dotyczących wyboru formy aktywności dostosowanej do stanu płuc pacjenta.

W tym roku organizatorzy podkreślają znaczenie aktywności fizycznej, zarówno w zapobieganiu chorobom układu oddechowego i stymulowaniu sprawności oddechowej, jak i w hamowaniu rozwoju postępu choroby u osób z POChP oraz podtrzymaniu dobrej kondycji u ludzi z astmą oskrzelową. Właściwie prowadzona aktywność fizyczna pacjenta może doprowadzić do spowolnienia rozwoju POChP. Jednak w każdej chorobie zdarzają się okresy zaostrzenia, gdy chory po prostu nie jest w stanie ćwiczyć i prowadzić aktywnego trybu życia. Specjaliści zalecają, aby w czasie rekonwalescencji był on poddawany rehabilitacji, która pomoże poprawić kondycję. Każdy – przy wsparciu swojego lekarza – może znaleźć dla siebie odpowiedni poziom aktywności; taki, który będzie dla niego w pełni osiągalny i który będzie miał dobroczynny wpływ na stan jego zdrowia – uważają autorzy artykułu w czasopiśmie Breathe wydawanym przez European Respiratory Society³

W Polsce na schorzenia dróg oddechowych cierpi ok. 6 mln osób – w tym 4 mln to pacjenci dotknięci astmą, a 2 mln – przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Zdaniem ekspertów, u około połowy chorych schorzenia pozostają nierozpoznane i tym samym nie są prawidłowo leczone.

POChP jest chorobą nieuleczalną, prowadzącą nieuchronnie do degradacji płuc. Dzięki nowoczesnym terapiom – m.in. długo działającym lekom rozszerzającym oskrzela, a w zaawansowanych postaciach także tlenowi podawanemu przez respirator, w połączeniu z rehabilitacją i ćwiczeniami oddechowymi – przebieg POChP można zahamować, a tym samym wydłużyć życie chorego. Kluczowym zagadnieniem jest wczesne wykrycie POChP, otoczenie chorego opieką lekarza i zaordynowanie najnowszych terapii na rzecz doboru optymalnej metody leczenia.

Szansą na wczesne wykrycie choroby jest spirometria – proste, nieinwazyjne badanie, w trakcie którego ocenia się objętość i pojemność płuc oraz prawidłowość przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Badanie pomaga wykryć obturację, czyli zwężenie oskrzeli.

Wykonanie przesiewowej spirometrii jest polecane szczególnie osobom, które przez dłuższy czas uskarżają się na kaszel, duszność, świsty podczas oddychania, bóle w klatce piersiowej. Istotnym wskazaniem jest palenie tytoniu – ponad 90 proc. chorych na POChP to wieloletni palacze. Warto poddać się spirometrii, jeśli jesteśmy leczeni na nawracające infekcje dróg oddechowych – może się bowiem okazać, że przyczyną naszych problemów jest astma oskrzelowa.

Wczesna diagnoza chorób obturacyjnych to nie tylko możliwość dobrania właściwego leczenia oraz zmniejszenia dokuczliwych objawów. Dla pacjentów ze stwierdzonym POChP to szansa na spowolnienie procesu degradacji płuc i odsunięcie w czasie wyroku, jakim jest ta choroba. Dla chorych na astmę może ona być biletem do normalnego życia, które staje się realne dzięki nowoczesnej farmakoterapii m.in. lekami rozszerzającymi oskrzela nowej generacji i prawidłowej kontroli choroby.

W Polsce koordynatorem kampanii bezpłatnych badań spirometrycznych, realizowanej pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego, prezydenta m. st. Warszawy oraz prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, jest Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP. Na stronie organizacji (www.astma-alergia-pochp.pl) można znaleźć adresy ponad 245 poradni w całym kraju, biorących udział w akcji bezpłatnych badań spirometrycznych.

Wielkie małe badanie

Rozmowa z dr. n. med. Piotrem Dąbrowieckim, alergologiem, przewodniczącym Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP.

Pierwsze Światowe Dni Spirometrii odbyły się w 2010 roku, a już wkrótce przed nami kolejne obchody. Jakie są efekty tej akcji?

Bardzo zachęcające. Przez te 6 lat udało nam się przebadać ponad 40 tys. ludzi. U ponad 8 tys. osób obraz spirometrii był zaburzony. Na tej podstawie można było domniemywać, że za przyczyną ich dolegliwości, takich jak kaszel, świszczący oddech i duszność, stoi choroba obturacyjna – astma lub przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Osoby te dostały od nas list do swojego lekarza rodzinnego, w którym prosiliśmy go o dalszą diagnostykę pacjenta. Dzięki temu dla 8 tys. ludzi w Polsce świat się zmienił. Są już leczeni i albo przestali mieć objawy, albo zaczęli się prawidłowo leczyć na chorobę płuc, którą od dawna mieli, ale nikt nie zlecił im spirometrii.

Na czym polega to badanie? 

Na intensywnym wypuszczaniu powietrza z płuc do urządzenia – spirometru. Trwa 10–15 minut i powinno być przeprowadzane pod okiem dobrze przygotowanego personelu. Żeby je wykonać, potrzebne jest skierowanie lekarza POZ do alergologa lub pulmonologa. Od roku badanie to może być wykonywane także w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu.  To efekt naszego zaangażowania w projekcie „Liczy się każdy oddech”, realizowanego przez NFZ.

Do czego służy spirometria?

Pozwala ocenić sprawność wentylacyjną płuc, czyli sprawdzić, jak powietrze przepływa przez oskrzela w określonym czasie. Na tej podstawie wiemy, czy mamy do czynienia z normą, czy z patologią. Patologią może być obturacja, czyli skurcz oskrzeli – typowy dla astmy i POChP. Na podstawie spirometrii z próbą rozkurczową możemy rozpoznać POCHP i ocenić skuteczność leczenia astmy.

Kto powinien się na nie zgłosić?

Przede wszystkim osoby, które mają problemy z układem oddechowym – kaszel, świszczący oddech, uczucie duszności – zwłaszcza wysiłkowej. A także te osoby, które podejrzewają, że coś niedobrego dzieje się z ich płucami oraz palacze tytoniu z takimi objawami jak kaszel i duszność wysiłkowa, bo są to pierwsze objawy POChP. Jeśli rozpoznamy tę chorobę u 40-, 50-latka, mamy szansę uratować 10–15 lat jego życia. Co roku zwiększa się liczba palaczy przychodzących na Światowe lub Polskie Dni Spirometrii (organizowane są na przemian). W 2010 r. stanowili ok. 15 proc., a w ostatnim roku – 60 proc. 

Jest jeszcze jedna ważna sprawa: regularnie wykonywana spirometria pozwala ocenić, jak szybko starzeją się płuca danego człowieka. Dzięki temu możemy wychwycić osoby zagrożone rozwojem POChP, wyedukować je i skłonić do rzucenia palenia, co pozwoli nie dopuścić do rozwoju tej choroby.

Motto tegorocznych obchodów Dni Spirometrii brzmi „Take active option” (Włącz opcję aktywną). Co to oznacza?

Chodzi o to, by osoby z chorobami układu oddechowego nie wycofywały się z aktywności fizycznej, co często robią. To wielki błąd! Należy pójść do lekarza i zapytać, jakie ćwiczenia można wykonywać. I wykonywać je regularnie – oczywiście na miarę swoich możliwości. Wysiłek fizyczny działa jak lek. Przypomnę tu sentencję dr. Trąby, lekarza Jana III Sobieskiego: „Wysiłek fizyczny jest w stanie zastąpić lek, ale żaden lek nie jest w stanie zastąpić wysiłku fizycznego”. Istnieje błędne przekonanie, że chorzy na astmę czy POChP powinni stronić od wysiłku fizycznego. Tymczasem chorzy na astmę powinni normalnie ćwiczyć, po zabezpieczeniu odpowiednimi lekami. A chorzy na POChP – powinni być stymulowani do wysiłku fizycznego. Jeśli masz lekkie POChP – jeździj na rowerze, biegaj, ćwicz. Jeśli masz umiarkowane POChP – uprawiaj nordic walking, spaceruj do granic duszności. A jeśli masz ciężkie POChP – wykonuj codziennie ćwiczenia oddechowe, które pomogą ci przetrwać zaostrzenia, wydłużyć czas pomiędzy nimi oraz efektywniej stosować leki wziewne.

Leczenia też trzeba się nauczyć.

To prawda. Od lat edukujemy pacjentów. I ciągle przychodzą nowi, dla których odkryciem jest fakt, że z inhalatora nie można korzystać byle jak. Zapominają o wydechu przed wzięciem inhalacji, a przez to wprowadzają lek tylko połowicznie. Tymczasem nawet najlepszy lek – podany nieprawidłowo – nie zadziała. Dlatego edukujemy nie tylko pacjentów, ale też lekarzy, farmaceutów i pielęgniarki. Jeśli jako lekarz badam siłę wdechu pacjenta i dostosowuję do tego określony inhalator, to zależy mi na tym, by taki właśnie był. Jego zmiana, np. w aptece czy w szpitalu, bez odpowiedniej edukacji pacjenta, może pogorszyć stan chorego i czasami wywołać zaostrzenie choroby.

Wiele lat poświęcił Pan intensywnej pracy na rzecz zdrowia oddechowego. Jakie są Pana marzenia w tym zakresie? 

Żeby wszyscy pacjenci, którzy mają astmę czy POChP, byli właściwie zdiagnozowani. Żeby jak najwięcej dobrych badań spirometrycznych było wykonywanych na poziomie podstawowej opieki medycznej. I żeby większość palących w Polsce tytoń odzwyczaiła się od nałogu palenia. To dotyczy także elektronicznych inhalatorów nikotyny, czyli e-papierosów.

Co chciałby Pan przekazać pacjentom w związku z obchodami Dni Spirometrii?

Zachęcam do wejścia na stronę  www.astma-alergia-pochp.pl i znalezienia tam adresu najbliższej placówki, w której można wykonać bezpłatne badanie spirometryczne. I wykonać je! To odmieni życie tych ludzi, u których zostanie wykryta choroba obturacyjna. Dzięki temu będą mogli żyć tak jak chcą, a nie tak, jak pozwala choroba. Aktualnie leczenie astmy i POChP nie nastręcza trudności, mamy znakomite, nowoczesne leki. W leczeniu astmy podstawą są steroidy wziewne. Przyjmowanie ich razem z lekami rozszerzającymi oskrzela przynosi doskonałe efekty w postaci braku objawów. Jeśli chodzi o POChP – mamy również coraz lepsze leki wziewne i inhalatory, które gwarantują prawidłowość podania. To sukces ostatnich lat i należy z niego korzystać. Dzięki temu mamy o połowę mniej zaostrzeń, a pacjenci zamiast w szpitalu, spędzają czas w pracy lub w domu. Jednak do prawidłowego leczenia potrzebne jest prawidłowe rozpoznanie. Dlatego należy wykonywać spirometrię.

Dni Spirometrii 2016 odbędą się w dniach 12– 17 września. W ramach obchodów w ponad 230 ośrodkach w całej Polsce będzie wykonywanie bezpłatne badanie spirometryczne. Lista ośrodków dostępna jest na stronie www.astma-alergia-pochp.pl.

 We wskazanych poniżej dniach i godzinach, każdy będzie mógł skorzystać z bezpłatnego badania. Nie jest wymagana wcześniejsza rejestracja.
Przychodnia Bracka Knurów, ul. Dworcowa 3 – wtorek 13 września – 10.00-16.00
Przychodnia Bracka Szczygłowice, ul. Parkowa 1 – środa 14 września – 11.00-14.00