Lokalne ciekawostki – Kaplica Świętej Barbary w Krywałdzie

/ Lokalne ciekawostki – Kaplica Świętej Barbary w Krywałdzie /

Mamy w Knurowie budynki, obok których nie da się przejść obojętnie. Do takich z całą pewnością należy Kaplica Świętej Barbary w Krywałdzie, która mieści się przy ulicy Zwycięstwa na Drodze Wojewódzkiej nr 924 relacji Kuźnia Nieborowska-Żory. Jest to budowla, która może przyciągnąć oko niejednego turysty. Choć z racji jej położenia, wielu kierowców przejeżdżających tą drogą kaplicy nie zauważa. Warto wspomnieć, że to najstarszy obiekt sakralny w naszym mieście. W tym roku minęło dokładnie 135 lat od jej wybudowania!

Kaplica Świętej Barbary została ufundowana z funduszy właścicielki tutejszej prochowni, Pauliny Güttler. W niemieckich opracowaniach z XIX wieku figurowała jako Marien Kapelle czyli Kaplica Maryjna. Znawcy architektury i sztuki mówią, że to jeden z najpiękniejszych obiektów sakralnych w regionie. Jest to budowla murowana z cegły pełnej, profilowanej, tradycyjna dla wschodniego regionu Górnego Śląska. Nawiązuje swym wyglądem do epoki gotyku. Wiadomo jednak, że wybudowano ją w stylu neogotyckim. Przypory, sterczyny i inne elementy konstrukcyjne charakterystyczne dla tego typu architektury są silnie wyeksponowane.

Elewacja frontowa należy do najciekawszych elementów tej budowli. Otwór drzwiowy jest zakończony ostrym łukiem, a ten zdobiony jest ozdobnym półokrągłym łukiem. W otworze osadzono kraty dla zabezpieczenia wnętrza budynku. Po bokach elewacji frontowej są widoczne tzw. oszkarpowania zwieńczone pinaklami, sugerujące jakby elewacja frontowa celowo nawiązywała do np. Matki Boskiej z rozłożonymi dłońmi, zapraszającej tym rozłożystym gestem do kaplicy. Nad otworem drzwiowym widoczne są trzy blendy czyli płytkie wnęki w ścianie, które stosowano przede wszystkim w celach dekoracyjnych. Niegdyś w nich znajdowały figury świętych, lecz zostały skradzione i dziś te miejsca stoją puste.

Kaplica zwieńczona jest „wieżyczką”, a na niej osadzono mały krzyż i dzwon odlany przez Mikołaja Szymę, który był przedwojennym brygadzistą fabryki „Lignoza”, a po wojnie pełnił obowiązki kościelnego w krywałdzkiej kaplicy fabrycznej. Dzwon później jednak także skradziono i obecnie w tym miejscu jest zainstalowany nowy. Wewnątrz kaplicy, za szybą widać mały ołtarz z krzyżem. Przed wojną kapliczka codziennie o godzinie 18:00 wzywała wiernych do modlitwy.

W 2011 roku ukończono renowację najstarszego budynku sakralnego w Knurowie. To właśnie wtedy kaplica otrzymała nowy dzwon z wizerunkiem św. Barbary, zamontowano w oknach kraty i odtworzono jedną z pinakli, która została uszkodzona przez spadający konar. Obok niej stoi pomnik upamiętniający ofiary II wojny światowej. Kaplica Świętej Barbary może nie jest potężną budowlą, bardziej małym i skromnym arcydziełem, ale warto się przy niej zatrzymać i poczuć historię.

AW
Tekst powstał na bazie materiałów zawartych na stronie regionalnej Krywałdu oraz informacji z katalogu o górnośląskich krzyżach i kapliczkach
Fot. fotopolska.eu / Katalog Górnośląskich krzyży i kapliczek (po lewej zdjęcie z roku 1895, po prawej rok 2022)