Kraj: Rok 2023 przyniesie ze sobą rewolucję w urlopach i przepisach Kodeksu pracy

Urlop w Polsce od przyszłego roku ulegnie wydłużeniu. Wszystko za sprawą przepisów unijnych. Dyrektywa „work-life balance” wprowadzi m.in. dodatkowe urlopy dla pracowników. Formalnie jego wymiar się nie zmieni. Zatrudnieni jednak zyskają dwa dodatkowe okresy wolnego: urlop opiekuńczy i zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej.

Unijna dyrektywa w sprawie przejrzystych warunków pracy oraz godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych wymusza na rządzących nowelizację przepisów Kodeksu pracy. Nowe prawo urlopowe miało wejść w życiu już w sierpniu tego roku, ale przedłużające się prace legislacyjne spowodowały, że zostaną one wprowadzone po nowym roku. Unia Europejska chce równości kobiet i mężczyzn w zakresie szans na rynku pracy i umożliwienia pracownikom mającym dzieci godzenia życia zawodowego i prywatnego. Kobiety łatwiej wracałyby do pracy po urodzeniu dziecka, a ojcowie chętniej dzielili opiekę.

W przyszłym roku pracownikom nadal będzie przysługiwać w zależności od stażu 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Nowością będzie za to pięciodniowy urlop opiekuńczy. Zgodnie z projektowanymi przepisami będzie on udzielany w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia członkowi rodziny (rodzicom, dzieciom lub małżonkowi) albo osobie, która mieszka z pracownikiem. Zainteresowany zatrudniony ma składać wniosek o udzielenie takiego wolnego najpóźniej na dzień przed rozpoczęciem korzystania z niego. Co istotne, pracownik korzystający z dodatkowego urlopu opiekuńczego nie będzie miał prawa do wynagrodzenia.

Wprowadzone ma zostać także zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik zachowa także prawo do 50 procent swojego wynagrodzenia. Wprowadzenie urlopów opiekuńczych i zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej ma m.in. ułatwić godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat nadal będzie przysługiwać zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin. Ten czas w przeciwieństwie do urlopu opiekuńczego i zwolnienia z powodu siły wyższej wciąż będzie w pełni płatny.

To oznacza, że przyszłym roku pracownik będzie mógł skorzystać łącznie nawet z 35 dni wolnych (26 dni urlopu wypoczynkowego, pięć dni opiekuńczego, dwa dni zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej i dwa na opiekę nad dzieckiem do lat 14). Oczywiście ten maksymalny wymiar dotyczy osób, które spełniają wszystkie wspomniane warunki, czyli np. są rodzicami, ale na planowanych zmianach skorzystają jednak wszyscy zatrudnieni.

Dłuższy urlop rodzicielski to kolejna zmiana w urlopach w 2023 roku. Planowane jest wydłużenie wymiaru urlopu z 32-34 tygodni do 41-43 tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci). Matka dziecka nie będzie już musiała pozostawać w zatrudnieniu w dniu porodu, aby przysługiwało jej prawo do urlopu. Ustawodawca przewidział również, że części urlopu rodzicielskiego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców. Ma to zaktywizować ojców do korzystania z tego urlopu.

Za cały okres urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie wynosił 70% podstawy wymiaru (obecnie przepisy przewidują odpłatność 100% za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego, a następnie 60%), a jeśli pracownica w terminie 21 dni od daty porodu zawnioskuje o cały urlop rodzicielski wówczas za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego będzie uprawniona do zasiłku w wysokości 81,5% (obecnie jest to 80%).

Zmiany obejmą także zasady dotyczące urlopu ojcowskiego. Ojciec, który będzie chciał z niego skorzystać będzie musiał się pospieszyć i zrobić to w ciągu 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka (wcześniej miał na to 2 lata).

To nie jedyne zmiany, które wkrótce zostaną wprowadzone. Wśród uchwalanych przepisów pracodawca będzie mógł prewencyjnie przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, gdy jest to niezbędne dla ochrony osób i mienia. Zasady te będą dotyczyły nie tylko alkoholu, ale także narkotyków czy dopalaczy.

Zmianie ulegną także przepisy dotyczące pracy zdalnej. Będzie ją można wykonywać stale, hybrydowo lub okazjonalnie w miejscu wskazanym przez pracownika. Pracodawca będzie miał obowiązek zapewnić niezbędne materiały i narzędzia, a także pokryć koszty energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych.

AW

Fot. Canva