Kraj: Co grozi społeczeństwu, jeśli zignorujemy szczepienia?

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci medycyna odniosła wielkie sukcesy w walce z chorobami zakaźnymi. Dzięki szczepieniom udało się niemal wyeliminować polio, a antybiotyki skutecznie zwalczały szkarlatynę. Jednak w ostatnim czasie coraz częściej obserwuje się powrót chorób, które wcześniej uważano za praktycznie zapomniane. Ten niepokojący trend stawia przed społeczeństwem nowe wyzwania i podkreśla znaczenie szczepień w dzisiejszych czasach.

Powrót chorób, które uznawaliśmy za przezwyciężone, ma wiele przyczyn. Kluczowym czynnikiem jest uchylanie się od szczepień, które prowadzi do spadku poziomu odporności populacyjnej. Współczesne wyzwania to jednak nie tylko kwestie związane z brakiem szczepień, ale także zmiany klimatyczne oraz rozwijająca się oporność na leki.

Choć większość rodziców decyduje się na szczepienie dzieci, rośnie liczba tych, którzy opóźniają lub całkowicie rezygnują z tego obowiązku. Wysoki odsetek osób niezaszczepionych w danej społeczności zwiększa ryzyko infekcji nie tylko u nich, ale także u tych, którzy się zaszczepili. Żadna szczepionka nie gwarantuje stuprocentowej ochrony. Z tego powodu, gdy w społeczeństwie występuje niedostateczny poziom wyszczepienia, nawet osoby zaszczepione mogą być narażone na choroby. Ponadto, słabnąca odporność z biegiem czasu sprawia, że nasze organizmy mogą utracić zdolność do wytwarzania przeciwciał, co zwiększa ryzyko zachorowań.

Odkrycie penicyliny w latach 20. XX wieku zrewolucjonizowało leczenie chorób zakaźnych, ale jednocześnie spowodowało, że wirusy i bakterie zaczęły rozwijać oporność na leki. Współczesne wyzwanie to lekooporna gruźlica, która pojawia się na całym świecie. Problemem jest nie tylko nadmierne stosowanie antybiotyków, ale także niewłaściwe ich stosowanie, które prowadzi do mutacji bakterii i ich oporności na leki. Konieczna jest zmiana praktyk w zakresie stosowania i przepisywania antybiotyków.

Globalne ocieplenie sprzyja odrodzeniu wielu chorób zakaźnych. Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak ulewne deszcze i powodzie, mogą prowadzić do skażenia zasobów wodnych i wybuchu epidemii chorób takich jak cholera. Wyższe temperatury wód stwarzają warunki sprzyjające rozwojowi bakterii wywołujących te choroby, które mogą występować na obszarach wcześniej dla nich nieodpowiednich. Dodatkowo, podnoszący się poziom wód powoduje migrację społeczności do miast, gdzie choroby łatwiej się rozprzestrzeniają.

W ostatnim czasie w Polsce wzrosła liczba przypadków krztuśca i odry. Krztusiec, wysoce zakaźna choroba bakteryjna, charakteryzuje się długotrwałymi napadami kaszlu i jest przenoszony drogą kropelkową. W Polsce szczepienia przeciwko krztuścowi są obowiązkowe dla dzieci, ale zaleca się również regularne szczepienie dorosłych co dziesięć lat. Wzrost zachorowań na krztusiec jest związany z rosnącą liczbą osób, które rezygnują ze szczepień lub nie przyjmują dawek przypominających.

Odra, z kolei, jest chorobą wysoce zakaźną, której wirus przenosi się drogą kropelkową i ma wysoki wskaźnik reprodukcji. Aby zapewnić odporność populacyjną, poziom wyszczepialności musi wynosić około 95 procent. Niestety, w Polsce nie udało się osiągnąć tego poziomu, co zwiększa ryzyko wybuchu epidemii. Dodatkowo, migracja ludzi z obszarów o niskim poziomie szczepień może przenosić chorobę do Polski, gdzie zróżnicowany poziom wyszczepienia dodatkowo potęguje zagrożenie.

Szczepienia nie kończą się na dzieciństwie. Odporność uzyskana w młodszym wieku nie jest trwała, dlatego dorośli powinni regularnie przyjmować dawki przypominające. Szczepienia osób dorosłych są kluczowe dla ochrony przed chorobami zakaźnymi, które mogą mieć cięższy przebieg u dorosłych niż u dzieci. Przykładem są choroby takie jak odra, różyczka, ospa wietrzna, a także pneumokokowe zakażenia, półpasiec i grypa u seniorów.

Na całym świecie liczba szczepień spada. Pandemia COVID-19 spowodowała znaczne opóźnienia i przerwy w szczepieniach, a liczba dzieci, które nie otrzymały żadnych szczepień przeciwko chorobom zakaźnym, wzrosła. W 2022 roku liczba przypadków odry wzrosła o 79 procent w porównaniu do roku poprzedniego. W Polsce liczba odmów wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych osiągnęła rekordowy poziom, co grozi powrotem chorób, które wcześniej były prawie całkowicie wyeliminowane.

Szczepienia są jednym z największych osiągnięć medycyny, które pozwalają na kontrolowanie i eliminowanie chorób zakaźnych. Jednak, aby utrzymać skuteczność szczepień, konieczne jest regularne szczepienie dzieci i dorosłych oraz utrzymanie wysokiego poziomu wyszczepialności w społeczeństwie.

W obliczu rosnącego ryzyka związane z uchylaniem się od szczepień, zmianami klimatycznymi i rozwojem oporności na leki, odpowiedzialność za zdrowie publiczne staje się kluczowym wyzwaniem. Ignorowanie szczepień nie tylko naraża jednostki, ale także może prowadzić do poważnych epidemii, które mogą mieć katastrofalne skutki dla zdrowia całej populacji.