/ Kopalnia to nie tylko węgiel – część XVI (ostatnia) /

Kopalnia Węgla Kamiennego „Knurów” obchodzi w tym roku jubileusz 120-lecia istnienia. To doskonała okazja, by przybliżyć naszym Czytelnikom jej historię i przy okazji samego miasta. Nie będzie to jednak opowieść o tym, jak przez lata wydobywano „czarne złoto”. Chcemy pokazać rolę i wpływ największego zakładu w Knurowie na życie mieszkańców z zupełnie innej perspektywy.

Za zgodą dr Arkadiusza Wojdowskiego na łamach naszej Platformy Informacyjnej będziemy w każdy wtorek oraz piątek publikować wybrane fragmenty rozprawy doktorskiej jego autorstwa pt. „Działalność socjalna w warunkach politycznych 1945-1989 – skala lokalna na przykładzie kopalni 'Knurów'”.

Zapraszamy do lektury…

⬇️⬇️⬇️

Część XVI: Działalność Zakładowego Domu Kultury KWK „Knurów”

Kultura w naszej gminie jest nierozłącznie związana z Zakładowym Domem Kultury KWK „Knurów”. Pełna nazwa utworzonego po wojnie w 1945 roku domu kultury brzmiała: Dom Kultury Związku Zawodowego Górników przy Kopalni i Koksowni „Knurów” w Knurowie. W budynku tym mieścił się oddział Związku Zawodowego Górników. Kierownikiem Domu Kultury był od początku jego istnienia Jan Jęczmyk. Był to to człowiek pełen energii i zapału, świetny organizator. Dom Kultury posiadał wtedy salę taneczno-widowiskową, restaurację, bibliotekę i szereg pomieszczeń zajętych przez różne zespoły, kółka i orkiestrę.

W ciągu pierwszych lat działalności kierownicy często się zmieniali. W tym czasie Jan Jęczmyk przychodził do Knurowa trzy razy. W czasie kierownictwa Jana Jęczmyka istniał przy Domu Kultury także zespół operetkowy. Warto wspomnieć o zespole baletowym dzieci, który przejawiał swoja działalność w opracowywaniu regionalnych tańców śląskich.

W latach 1961-1965 zespól zmienił swój charakter. Choreografką zespołu była wówczas Halina Czarna. Przygotowano wtedy takie utwory jak: „Sklep z zabawkami”, „Wyobrażenia”, „Perski taniec” i wreszcie „Świteziankę” wg ballady A. Mickiewicza. W czasie kierownictwa Heleny Zubek najważniejszym zespołem Domu Kultury z zarazem jego chlubą był zespół teatralny. Aby stale podnosić poziom gry aktorów sprowadzono reżyserów z teatrów zawodowych. Najczęstszymi gośćmi byli reżyserzy z teatru bielskiego. Zespól wystawiał przeważnie jednoaktówki. Największym osiągnięciem był znany dramat Juliusza Słowackiego „Mazepa”. Dobry poziom osiągnął także zespół akordeonistów, który działał do 1961 roku.

W latach 1962-1963 w Domu Kultury przeprowadzono pierwszy remont. Salę taneczno-widowiskową zmieniono na wyłącznie widowiskową. Widownię wyposażono w wygodne fotele, a ściany ozdobiono mozaiką. Scena i całe kulisy również przebudowana. Garderoby odmalowano i wyposażono w lustra, stoliki i krzesła. Remont został zakończony na Dzień Górnika w 1963 roku. Remont przeprowadziła Kopalnia „Knurów” która była zarazem opiekunem Domu Kultury od początków jego istnienia. Po remoncie została również zmieniona nazwa placówki. Odtąd pełna jego nazwa brzmiała: Zakładowy Dom Kultury Kopalni „Knurów”.

W dalszym ciągu działały zespoły, kółka i stowarzyszenia. W owym okresie ZD Kultury działało 9 zespołów: dwa zespoły baletowe- starszych i młodszych, dwa zespoły plastyczne – starszych i młodszych, zespół fotograficzny, klub modelarzy, zespół chóralny i zespół recytatorski.

W późniejszym czasie powstały w Domu Kultury nowe zespoły: baletowy, zespół pomocy w nauce, estradowy i taneczny młodzieżowy. Zespoły plastyczne organizowały różne wystawy i prelekcje. Prawie zawsze w Domu Kultury oglądać można było prace miejscowych plastyków. Klub fotograficzny zamieszczał swoje prace w kronice fotograficznej. Dużym powodzeniem wśród młodzieży knurowskiej cieszyły się pokazy modeli latających, organizowane przez klub modelarzy. Ciekawy był również pokaz modeli pływających, zorganizowany przez specjalną grupę tego klubu.

Zakładowy Dom Kultury ma na swoim koncie szereg osiągnięć, dyplomów i nagród. W gabinecie kierownika wisiało dużo różnych dyplomów, a półki zdobiły różne tace i talerze – nagrody zdobyte na festiwalach.

Do najważniejszych sukcesów zespołów ZDK należą: zdobycie przez Zespół Teatru Poezji pierwszego miejsca na konkursie ogólnopolskim w Koszalinie, uzyskanie pierwszego miejsca przez orkiestrę dętą na Ogólnopolskim Festiwalu Orkiestr Dętych, uzyskanie przez zespół plastyczny pierwszego miejsca na wystawie „Człowiek i praca” w Katowicach, oraz zamieszczenia jednej pracy na światowej wystawie malarstwa górniczego w Montrealu, występy w telewizji zespołu tanecznego dziecięcego w czasie Święta „Trybuny Robotniczej”, dzięki uzyskaniu przez ten zespół pierwszego miejsca na wojewódzkich eliminacjach w Katowicach, zamieszczenie dwóch prac z dziecięcego zespołu plastycznego na festiwalu malarstwa dziecięcego w Japonii.

W knurowskim Domu Kultury gościły zespoły big-bitowych. Ponadto były organizowane najróżniejsze olimpiady, konkursy, wieczory satyryczne, spotkania z aktorami, pisarzami, lekarzami. Kilka razy koncertowała w Knurowie Lidia Grychtołówna. ZDK użyczał również sali widowiskowej szkołom na organizowanie akademii i innych uroczystości szkolnych.

Głównym członem działalności kulturalno-oświatowej knurowskiego Domu Kultury była istniejąca tam od 1945 roku biblioteka, licząca wtedy 1800 woluminów. W czasie całego istnienia biblioteka bardzo się rozwinęła. Biblioteka miała charakter środowiskowy i korzystało z niej całe społeczeństwo. Działalności biblioteki nie kończyła się na wypożyczaniu książek. Organizowała ona spotkania literackie, różnego rodzaju konkursy czytelnicze i inne imprezy.

Najstarszym zespołem Domu Kultury była istniejąca od 1907 r. orkiestra dęta. Początkowo była to orkiestra przygrywająca na festynach ludowych, pogrzebach itp. Po wyzwoleniu, kiedy powstał Dom Kultury orkiestra wznowiła swoją działalność i zaczęła uprawiać nie tylko muzykę dętą, lecz także symfoniczną i taneczną. Orkiestra liczyła 55 osób. Posiadała ona trzy podzespoły: taneczny, symfoniczny i dęty. Orkiestra dęta liczyła 42 osoby, symfoniczna zaś 25 osób.

Od chwili swego powstania Kopalnia „Knurów” aktywnie wspierała wszelkie inicjatywy pracowników na polu działalności artystycznej, kulturalnej, sportowej, a także pielęgnowała bogate tradycje z wykonywaniem niebezpiecznego zawodu górnika.

W latach 1945-1995 Kopalnia „Knurów” posiadała Zakładowy Dom Kultury. Przez jego pracownie przewinęły się setki artystów-amatorów. W zdecydowanej większości były to dzieci pracowników Kopalni i sami pracownicy. W murach Zakładowego Domu Kultury KWK „Knurów” działały m.in. zespoły takie jak:

– kabaret „Fafik”,

– teatr lalkowy „Skrzat”,

– zespół teatralno-rewiowy „Siódemka”,

– Dziecięcy Zespół Folklorystyczny,

– chór „Skowronek”,

– chór „Slavica Musa”,

– Kapela z Janty,

– zespół „Jaś i Małgosia”,

– zespół modelarski,

– zespoły plastyczne i inne.

Za swoją działalność Dom Kultury został uhonorowany „Medalem za zasługi dla kultury” nadanym przez Zarząd Główny Towarzystwa Kultury Teatralnej oraz wyróżnieniem Ministra Edukacji Narodowej. Wieloletnim kierownikiem artystycznym Domu Kultury oraz inspiratorem działalności wielu kółek zainteresowań i zespołów był Tadeusz Zgoda-Zgodzinski.

W celu stworzenia warunków do prowadzenia działalności kulturalno-oświatowej wyremontowano i zmodernizowano w latach 70-tych Dom Kultury, przebudowując scenę wraz z zapleczem. Wnętrze Domu Kultury zostało wyposażone w nowoczesny sprzęt. Oddanie do użytku obiektu ożywiło w dużym stopniu działalność kulturalno-oświatową, prowadzoną wśród załogi kopalni i mieszkańców miasta.

W owym okresie na przełomie lat 70/80 w Zakładowym Domu Kultury działało 8 zespołów: a mianowicie 2 zespoły baletowe, 2 zespoły plastyczne, chór mieszany, zespół fotograficzny, zespól modelarzy i zespól recytatorski. W zespołach pracował dzieci, młodzież i starsi.

Kultura w naszej gminie była nierozłącznie związana z Zakładowym Domem Kultury KWK „Knurów”. Od chwili jego utworzenia do momentu ustania jego działalności był prawdziwym centrum działalności kulturalnej naszego miasta i kopalni.

——————-

Arkadiusz Wojdowski (ur. 20.04.1961) – Doktor Nauk Społecznych i Administracji. Prywatnie ojciec i mąż. Całe życie zawodowe poświęcił górnictwu. Przez 32 lata pracował w Kopalni Węgla Kamiennego „Knurów”. Jest Honorowym Dawcą Krwi oraz członkiem Polskiego Czerwonego Krzyża. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi za działalność w honorowym krwiodawstwie oraz w PCK. Posiada także odznakę „Honorowy Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu”.

——————-

To już ostatnia część rozprawy doktorskiej autorstwa dr Arkadiusza Wojdowskiego pt. „Działalność socjalna w warunkach politycznych 1945-1989 – skala lokalna na przykładzie kopalni 'Knurów'”. Mamy nadzieję, że naszym Czytelnikom spodobała się ta seria, dzięki której poznaliście sporo ciekawych faktów z historii największego zakładu w naszym mieście jak i samego Knurowa 🙂

Fot. Zdjęcie pochodzi z widokówki z lat 80-tych