Knurów: Artykuł uczniów MSP 9

Mateusz Sobiech, Maciej Strzępka

Życie i twórczość Teofila Budzanowskiego

Kim był Teofil Budzanowski – wybitny polski patriota i nauczyciel? Czy mógłby być wzorem dla młodych Polaków pierwszej połowy XXI wieku?

Urodzony 10 grudnia 1894 roku w Rypinie już jako dziecko walczył o dobro kraju, uczestniczył w strajku szkolnym z 1905 roku. Po ukończeniu edukacji podstawowej wstąpił do  seminarium nauczycielskiego, a w 1913 roku rozpoczął pracę w szkołach ludowych. Ochotniczo brał udział w wojnie z bolszewikami. W 1928 ukończył studia humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a później podczas pracy w szkolnictwie angażował się społecznie, pracował w wielu szkołach, był członkiem PPS i PSL „Wyzwolenie”. Rok 1938 to czas dla Teofila szczególnie udany – został posłem ziemi grodzieńskiej  w Sejmie V kadencji. Razem z innymi działaczami i patriotami stworzył między innymi ustawę o bibliotekach publicznych.

W czasie wojny obronnej w 1939 roku był oficerem w dyspozycji oraz członkiem konspiracji, początkowo w Wojskowej Organizacji Polskiej, a później  w Związku Walki Zbrojnej. Przez cały czas nie porzucił szkolnictwa – należał do grupy organizującej tajne komplety w Warszawie, sam również prowadził zajęcia w Szkole Ogrodniczej nr 94 w Siekierkach. Najważniejszą rolę w odegrał jednak w powstaniu warszawskim. Początkowo był zastępcą dowódcy V Zgrupowania por. Romana Rożałowskiego „Siekiera”. Od 5 sierpnia 1944 dowodził 4 kompanią Zgrupowania, a od 8 sierpnia pod odcinkiem „Tum” Zgrupowania „Kryska”. Od 9 sierpnia był dodatkowo zastępcą dowódcy zgrupowania Zygmunta Netzera – kapitana „Kryski”. Później pełnił funkcję dowódcy na odcinku Górny Czerniaków. 14 września podczas walk został ciężko ranny. Po zakończeniu wojny wrócił do pracy w szkolnictwie. Zmarł w 1959 roku.

Jedną z najszczęśliwszych chwil w życiu Teofila musiało być przyznanie mu orderu Virtuti Militari w 1944 roku. Uzasadnienie nagrody brzmiało: ,,za dzielność, inicjatywę i dobry przykład dla podwładnych”.

Stosunek Teofila Budzanowskiego do pracy i twórczości najlepiej obrazuje jeden z jego wierszy.

Widzę Cię w rzędzie środkowym od końca.

Siedzisz cichutko i myślisz na lekcji

Czy zawsze świecić będą blaski słońca?

Dlaczego w szkole tyle wiwisekcji?

Mówią uczący, koleżanki mówią,

Piątki i dwójki wciąż stoją w szeregach.

A takie mrowie, takie ich mrowie,

Jak trzcin na wodnych pojezierza brzegach.

Miło jest, kiedy poeta przemówi,

Gdy z wiedzą ścisłą splata się uczucie

I gdy się wszystko tak dobrze rozumie,

Jak Chopin znał się na mazurków nucie.

Wtedy i ławka nie twarda jest w szkole,

Nie męczy czarna wytarta tablica.

W ciężkim uczniowskim, codziennym mozole

Wszystko Cię bawi, wszystko Cię zachwyca.

Troska o uczniów, z którymi pracował całe życie, nieprzeciętna wrażliwość, zaangażowanie i patriotyzm czynią z  Teofila Budzanowskiego człowieka, który może być autorytetem dla młodych ludzi poszukujących wzorów do naśladowania. Zwłaszcza teraz, w czasach, kiedy panuje kryzys wartości i w świadomości młodzieży coraz bardziej zaciera się granica pomiędzy idolem – celebrytą – autorytetem, a polityka często kojarzona jest z brudną grą, postać Budzanowskiego przywraca wiarę w sens takich działań i  stanowi drogowskaz dla wielu ludzi, nie tylko młodych.

Info: MSP 9