Gliwice: Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat
Napis o tej właśnie treści widnieje na odznaczeniu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Zaszczytne grono Sprawiedliwych powiększyło się dziś o kolejną Polkę – Marię Kowalską. Uroczystość związana z przyznaniem tytułu odbyła się w gliwickim Domu Pamięci Żydów Górnośląskich.
Tytuł ten Maria Kowalska (1911-1992) otrzymała pośmiertnie. Mieszkała wraz z czwórką małych dzieci w Łąckiej Woli (obecnie Ukraina) w pobliżu domu swojej siostry Rozalii Kopacz i jej męża Michała – również uznanych już za Sprawiedliwych. Małżeństwo to w czasie wojny pomagało swoim długoletnim żydowskim znajomym – rodzinie Bergów, którzy uciekli z likwidowanego obozu pracy w Trzcieńcu i w ten sposób trafili do domu Kopaczów.
Żydowska rodzina była jednak zbyt liczna, dlatego trójka rodzeństwa: Mendel, Juda i Rachel znaleźli schronienie na strychu wiejskiego domu Marii Kowalskiej. Żyli tam prawie dwa lata, nie utrzymując w tym czasie żadnego kontaktu z pozostałymi, przebywającymi nieopodal członkami rodziny. Trójka rodzeństwa opuściła schronienie dopiero po wyzwoleniu tych terenów. 11 listopada 2022 r. Instytut Yad Vashem uznał Marię Kowalską za Sprawiedliwą wśród Narodów Świata.
W dzisiejszej uroczystości wzięli udział m.in. potomkowie rodziny Marii Kowalskiej, którzy z rąk Baruch Bosmat, dyrektor Departamentu Dyplomacji Publicznej Ambasady Izraela w Polsce, odebrali dyplom i odznaczenie Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Jak podkreśliła przedstawicielka Ambasady, Maria Kowalska to zwykła osoba, żyjąca w niezwykłych czasach. W trudnych chwilach podjęła wysiłek, by ratować życie czyjejś rodziny, narażając los swoich własnych bliskich.
Podczas uroczystości dzieje swoich krewnych przedstawił Jeffrey Cymbler, potomek ocalonych. Jak wspomniał, Maria Kowalska uratowała nie tylko troje rodzeństwa jego babci, ale również dwójkę innych Żydów – ojca z synem. Ogółem więc ocaliła pięć osób.
– „Dziś nazwisko Marii Kowalskiej zapisze się na kartach historii razem z siedmioma tysiącami innych Polaków. W imieniu moich ocalonych krewnych dziękuję za dar życia” – powiedział Jeffrey Cymbler.
W spotkaniu uczestniczyli także Łukasz Gorczyński, zastępca prezydenta Gliwic oraz przedstawiciele Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach.
Medale i dyplomy Sprawiedliwy wśród Narodów przyznaje od 1963 roku specjalna komisja Instytutu Pamięci Narodowej Yad Vashem w Jerozolimie. Jest to najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne, oddające hołd bohaterom pochodzenia nieżydowskiego, którzy bezinteresownie, z czysto humanitarnych pobudek, narażali życie dla ratowania Żydów skazanych na zagładę. Do tej pory odznaczenie to otrzymało ponad 28 tys. osób z całego świata, z czego największa grupa to Polacy.
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich, w którym odbyła się dzisiejsza uroczystość, jest oddziałem Muzeum w Gliwicach. Mieści się w neogotyckim domu przedpogrzebowym z 1903 roku przy cmentarzu żydowskim. Został kompleksowo wyremontowany przez Miasto Gliwice. Obecnie organizowane są tam wystawy, spotkania autorskie, wykłady i warsztaty.
Info: UM Gliwice
