Prasłowiańskie kręgi w Knurowie

„Z perspektywy Katarzyny” / felieton /

Czy wiedzieliście, że w Knurowie znajdują się prasłowiańskie kręgi? Skąd się wzięły i czym w ogóle są? Trudno to stwierdzić. W odpowiednich warunkach atmosferycznych, podczas zachodzącego słońca i w określonej porze roku, stają się one wyraźnie widoczne. Nie można ich sklasyfikować jako zwykłe kręgi czy odbicie w wodzie, ze względu na szczególną symetrię, doskonale zauważalną z góry. Ten płaski obszar, który po deszczach tworzy kałuże, najlepiej eksplorować latem, gdyż w innych okresach roku staje się on mocno błotnisty. Wcześniej umieszczony w tym miejscu obelisk został przeniesiony do muzeum.

Prasłowiańskie kręgi mają związek z religią dawnych słowian, która jest systemem wierzeń starożytnych Słowian. Jest to jeden z trudniejszych obszarów badań dla zainteresowanych kulturą i strukturą społeczną tego ludu. Z jednej strony, ostatnie wieki dostarczyły nam bogatego zbioru mitów oraz świadectw zachowanej wiary w istoty nadprzyrodzone. Z drugiej strony, starsze źródła prezentują pewne nieścisłości. Zachowane pisemne dokumenty z okresu średniowiecza zazwyczaj są ujęte z perspektywy, która porównuje chrześcijaństwo (interpretatio christiana), lub – w przypadku późniejszych tekstów – przedstawia wierzenia Słowian w sposób zgodny z modelem pogaństwa śródziemnomorskiego (interpretatio antiqua).

Źródła archeologiczne stanowią również istotny wkład, obejmując znacznie szerszy zakres historyczny niż teksty pisane. Choć nowe odkrycia i postępy w dziedzinie badań archeologicznych stale poszerzają naszą wiedzę na temat religii Słowian, interpretacja tych źródeł bywa skomplikowana. Badania z dziedziny etnografii odgrywają kluczową rolę, ukazując kontynuację wielu elementów dawnych wierzeń w kulturze ludowej Słowian, nawet do współczesności. Dodatkowo, językoznawstwo dostarcza istotnych ustaleń dotyczących m.in. wymowy i genetycznych powiązań poszczególnych imion bóstw.

Jaki ma to związek z kręgami? Otóż dla Religii Słowiańskiej w przyrodzie istniały stałe elementy związane z siłami nadprzyrodzonymi. Oddawano wiarę różnorodnym duchom i demonom, które zazwyczaj były związane z konkretnymi miejscami. Brak zrozumienia fizycznej natury takich zjawisk w przeszłości doprowadził do kultu takowych miejsc. Z historycznego punktu widzenia, kręgi w Knurowie zawierały centralnie umieszczony obelisk runiczny, który został postawiony tam w celu oznaczenia specyficznego obszaru. Pradawna społeczność była już zaznajomiona z tym miejscem, ale precyzyjna data nie jest znana. Obelisk był skierowany na wschód, a kamień, z którego został wykonany, wykazywał właściwości magnetyczne minerału z grupy tlenków, znanego jako spinel. Istnieje możliwość, że te cechy nabył w wyniku długotrwałego przebywania w silnym polu magnetycznym.

Możliwe także, że w czasach starożytnych to miejsce pełniło funkcję świątyni, gdzie niezwykłe zjawisko otaczane było czcią. Weles, bóg magii i handlu, był tu czczony, a ludność pastwiła bydło w jego hołdzie. Weles był bóstwem rogatym, a jego symbol przypomina również mistyczny znak Alef. Znak ten występuje w alfabecie fenickim, który rozpoczynał się od Alefa, będąc modyfikacją wcześniejszego pisma proto-kananejskiego. Uważa się, że ten alfabet powstał około 1050 p.n.e., prawdopodobnie w związku z rozwijającym się handlem. Symbol Welesa przypomina głowę byka, podobnie jak egipski byk Apis – prasymbol zaginionego alfabetu, z którego wyewoluowała litera A.

Wróćmy jednak do pola magnetycznego. Otóż badania przeprowadzone za pomocą magnetometru transduktorowego wykazały obecność w kręgu charakterystycznego pola magnetycznego. Jest powszechnie wiadome, że dystrybucja pola magnetycznego na powierzchni Ziemi nie jest jednolita, a jego wartość może być także kształtowana przez obecność różnych złóż mineralnych. Pola magnetyczne ziemskie podlegają zmianom w zakresie od 2 do 20 nT w ciągu doby, a roczna zmienność wynosi około 30 nT. W trakcie burz magnetycznych obserwuje się nawet chwilowe zmiany na poziomie pojedynczych mikrotesli. Niemniej jednak, w tym konkretnym miejscu występuje znacząca anomalia.

W Polsce przebiega ukierunkowane pole magnetyczne Ziemi z północnego kierunku. Na naszej planecie istnieją obszary, które charakteryzują się intensywnym oddziaływaniem magnetycznym lub energetycznym. Udokumentowane są przypadki, gdzie w tych obszarach nie zachodzi naturalny wzrost roślin, ponieważ silne pola magnetyczne tworzą specyficzny stan przestrzeni. W takim środowisku siły oddziałujące na obiekty znajdujące się tam posiadają moment magnetyczny niezależny od ich ruchu, co prowadzi do skupienia ogromnego pola w punkcie.

Teoria dotycząca powstawania kręgów świetlnych opiera się na emitowaniu przez Słońce strumienia naładowanych cząstek, znanego jako wiatr słoneczny. Podczas rozbłysków słonecznych Słońce wyrzuca znaczne ilości tych cząstek, w tym protony o energiach sięgających 1 GeV i elektrony o znacznie mniejszej masie spoczynkowej. W obszarze bliskim Ziemi trajektorie tych cząstek ulegają odchyleniu pod wpływem ziemskiego pola magnetycznego. Złapane przez magnetosferę ziemską, cząstki poruszają się wzdłuż helisy wzdłuż linii pola magnetycznego. W miejscach o silnym polu magnetycznym dochodzi do specyficznej interakcji tych cząstek z fotonami (światłem), co skutkuje tworzeniem nietypowych, sferycznych kręgów.

Kręgi z Knurowa wykazują okresowe właściwości, które ujawniają się nie tylko w trakcie cykli wzrostowych roślin, lecz także przy odpowiednich warunkach atmosferycznych. Fenomen ten obserwuje się również w innych lokalizacjach na Ziemi. W przypadku odpowiedniego oświetlenia ze strony zachodzącego słońca i wysokiej wilgotności, można dostrzec sferyczną strukturę. Średnica kręgu wynosi od kilku do kilkunastu metrów, a sferę można jasno zauważyć zarówno z perspektywy lotu, jak i w pewnych warunkach obserwacji z poziomu ziemi. Ważne jest, aby podkreślić, że nie jest to sztuczny obiekt, agroglif czy celowo ukształtowany w polu, jak na przykład krąg zbożowy. Wręcz przeciwnie, ma on cechy hamujące rozwój roślin. W centrum umieszczono łupek szarogłazowy, który datowany jest na nieznany okres, co wskazuje na historyczne i kultowe znaczenie tego miejsca. Obecnie przeniesiony do muzeum.

Wiecie, w którym miejscu w Knurowie te kręgi się znajdują? Mieliście okazje je zauważyć?

KOW