Kamraty w Orzegowie
Alicja Owczarska i Ślonske Pierony tym razem zawitali do Rudy Śląskiej Orzegowa na zaproszenie Agnieszki Płaszczyk – kierownika Centrum Inicjatyw Społecznych Stary Orzegów.
Tadeusz Puchałka wspominał w Orzegowie o bogactwie śląskich gwar, i zabawnych często historiach z tym związanych.
W obszernej wypowiedzi wspomniał między innymi o historii życia i wojennych losach Rudolfa Nawrata z Pszowa nazywanego śląskim Cichociemnym.
Alicja Owczarska – promowała Knurów, i historię swojego ukochanego miasta wspominając przy tym o częstych rozmowach ze swojom omom kero prawiyła wnuczce ło tym jak to kejsik bywało, jak se to ludzie wzajymnie szanowali, do Pon Boczka ze szaconkym se łodnosiyli, niy to co tera…
Wspominała także o dawnym bajtli wychowaniu; Jak trza boło to se siedmio bolesnym po d…..pie dostało. Rechtorom kłaniało se w pas, a na drodze powszechne boło słowo Szczynść Boże i Boże pomogej, niy to co tera (nara, pozdro), itd…
Cno nom do tego starego wychowanio, tesno tyż do staroszkow na ryczce i gołymbi na klapie, tera już nawet we tym szporcie kompiuter reskyruje, i na gołymbie co idom ze flugu dowo pozor.
Coroz myni w naszym życiu tego ślonskigo krajobrazu dodaje Puchałka. Dzisio na słowo chcesz jaki maszket, bajtel se łobraco i godo, po jakymu ty dziadek prawisz, ano we twoi godce synek odpowiadom, yno, że ty już tymu niy rozumisz, i płaczki mi niy roz we łoczach stowajom, że to już tak choćby ta nasza ślonsko dusza poczona umiyrać pra… a możno jeszcze tak źle niy je, pamiyntejmy jednak – maszkety – niy maszkiety, to już lepi pedzieć po prostu cukierki… Tyż piyknie bo po naszymu, yno niy po ślonsku.
Pamiyntać nom tyż trzeba, że ślonsko godka to je staropolske beranie, przibrane wionuszkym Germanizmow i Czechizmow, co yno bogactwa ty godce dodowo, na kresach my przeca żyli to i godka łod somsiadow trza boło znać…
Kamraty tym razem występowali w towarzystwie folkowej grupy ,,Fryna” z Rudy Śląskiej. W repertuarze zespołu są bardzo znane kawałki i szlagiery z naszych placow i z pod klop sztangow, (pamiyntomy te schadzki pod klop sztangom, tam my se uczyli szczylać ze szlojdra a ździebko późni rozpoczynaly se piyrsze zolyty z frelkom – kaj se potkomy Maryś? Pod klop sztangom, a kaj…). Teraz trzepak nikomu nie potrzebny, bo odkurzacz wypierze, wytrzepie a jak trzeba i wysuszy – a jednak trochę żal.
Gościem honorowym spotkania w Orzegowie był prof. Bronisław Barchański. Wspominał o swoim rodzinnym Orzegowie. Dziś jako mieszkaniec Krakowa z łezką w oku wspominam dawne dzieje, i chętnie wracam pamięcią do historii sprzed wielu lat. Bywa, że ukradkiem spoglądam w okno, gdzie słońce chyli się ku zachodowi, bo tam przecież moja ziemia, tam pozostawiłem swoje korzenie.
Leon Latka urodzony w Orzegowie, zasłużony dla Rudy Śląskiej radny 4 kadencji, wnuk Powstańca Styczniowego, opowiadał zabawne historie z lat dzieciństwa i młodości. ,,To moje ukochane miasto, to moje korzenie”.
Krystyna Chrobok z domu Czapla opowiadała o swoim rodzinnym domu w którym dziś mieści się Centrum Inicjatyw Społecznych przy ul. Kardynała A. Hlonda w Orzegowie. Wspominała także o swoim ojcu, który był lekarzem a w pamięci mieszkańców pozostanie jako człowiek który z niezwykłym poświęceniem służył pomocą nie tylko mieszkańcom ale wszystkim potrzebującym.
[ Obszerne relacje pochodzące z wywiadów zarówno z prof. Barchańskim jak panem Latka i panią Chrobok w kolejnych numerach ,,Śląskiego Kuriera Wnet”]
Spotkania w Starym Orzegowie mają na celu propagowanie historii dzielnicy Rudy Śląskiej. Wiesiada na świyżym lufcie i swaczyna pod paryzolym 12 czerwca w orzegowskim Centrum Inicjatyw stała się okazją do wspomnień dawnych śląskich tradycji i historii z lat dzieciństwa mieszkańców tej dzielnicy.
Tak jak piyrwy wypełnił się plac widownią, by przy kuflu piwa po ślonsku wspominać downe dzieje swoigo ukochanego miasta, boły śpiywy, łosprowki, i spominki. Gospodarzom nie przeszkadzało, że ,,Ślonske Kamraty” łosprawiały ło blank inakszych dziejach, tyż jak by niy było ze Ślonskym swionzanych.
Po koncercie biesiadnicy udali się do sali gdzie odbyła się projekcja filmu o historii Orzegowa, tam też można było wysłuchać koncertu akordeonisty. Było beranie i poważne tematy, piykno gwara pomiyszała se z językiem literackim i nikomu to nie przeszkadzało, wszyscy się rozumieli.
Wzajemne siebie poznawanie. Kolejny most kamrajstwa został wzniesiony, czy konstrukcja tej budowli będzie trwała pokaże czas, tymczasem Szczęść Boże i do następnej schadzki... PYRSK.
Słówka wybrane;
Kamrajstwo; —————— wielkie koleżeństwo, przyjaźń
Beranie; np. opowiadanie bajek,
Piyrwy; dawno
Swaczyna; podwieczorek
zolyty; zaloty
Pozor; uwaga. np. dej pozor – uważaj.
Wiesiada; biesiada, spotkanie.
Kaj; gdzie np. kaj idziesz.
Szlojder; proca
Cno; smutno, czasami może zastępować słowo tesno, tęskno. np. cno mi za tobom, tesno mi za tobom.
Źródło; Opracowano na podstawie relacji ze spotkania 12 czerwca 2015 rok w Centrum Inicjatyw Społecznych Stary Orzegów.
W tekście są zamieszczone zwroty gwary śląskiej z rejonu Powiatu Gliwice; Miasta i Gminy Knurów oraz Gierałtowic.